10 vragen aan… Prinses Laurentien

Prinses Laurentien (55) is de echtgenote van prins Constantijn en moeder van Eloise, Claus-Casimir en Leonore. Haar grote passie is het tegengaan van laaggeletterdheid in ons land. CITY stelt prinses Laurentien 10 vragen.

In 2004 heeft u Stichting Lezen en Schrijven opgericht. Waarom gaat laaggeletterdheid u zo aan het hart?

,,Al in mijn studententijd kwam ik in aanraking met mensen die op latere leeftijd leerden lezen en schrijven. De schaamte en het doorzettingsvermogen van die mensen raakten me enorm. Later heb ik lesgegeven, maar ik merkte dat een ketenaanpak nodig was om het probleem aan te pakken. Daarom ben ik Stichting Lezen en Schrijven begonnen. Ik reik nog altijd jaarlijks de TaalHeldenprijs uit aan iemand die op latere leeftijd heeft leren lezen en schrijven en het verdient om in het zonnetje te worden gezet. Die persoon zet zich op een bijzondere manier in om niet alleen zijn eigen taalachterstand in te halen, maar ook anderen ook over de streep weet te trekken om die stap naar taalles te zetten. En ik ben onlangs een initiatief gestart dat zich richt op taalverwerving in de eerste levensjaren. Dat stond al heel lang op mijn wensenlijst.

Waar komt uw liefde voor taal vandaan?

,,Als kind vond ik het fijn als mijn ouders en grootouders mij voorlazen. Ik kon helemaal opgaan in de verhalen uit de boeken. Daardoor leerde ik woordjes, kon ik mijzelf beter uitdrukken en kreeg ik meer zelfvertrouwen om zelf te praten, lezen en schrijven. In ons gezin spraken we ook veel met elkaar. Door de taallessen op school ging ik met nog meer plezier lezen. Er is weinig zó mooi als taal.”

Hebben u en uw echtgenoot vroeger veel voorgelezen? Waren bepaalde boeken favoriet bij uw kinderen?

,,Mijn man en ik hebben inderdaad heel veel voorgelezen. Dat was een geweldig avondritueel! Elke fase waren er favoriete boeken. Van nijntje tot Paul van Loon, en daarna de boeken van schrijvers zoals Thea Beckman, Jan Terlouw en Roald Dahl. Eigenlijk teveel om op te noemen!”

Laaggeletterdheid is een hardnekkig probleem, wat is volgens u dé oplossing?

,,Er is helaas niet één oplossing. Het gaat om een systemische ketenaanpak – van de eerste levensjaren tot het inhalen van taalachterstanden op latere leeftijd. Een diep menselijk vraagstuk als laaggeletterdheid vraagt om maatwerk. En dankzij de landelijke aanpak met lokale implementatie zijn we hard bezig in Nederland. Maar we kunnen de aandacht niet verslappen.”

Sinds 2014 worden de TaalHeldenprijzen uitgereikt. Wie is voor u een TaalHeld?

,,Iedereen die moeite heeft met lezen en schrijven. Stel je eens voor, dat je je een leven lang schaamt voor een taalachterstand. Je denkt dat je de enige bent. Maar dat je hiervoor uitkomt en naar een cursus gaat… Het overwinnen van die schaamte en het doorzettingsvermogen dat daaruit voortkomt vraagt om heel veel moed. Daarom zetten we met de jaarlijkse verkiezing meerdere laaggeletterden in het zonnetje. Zij verdienen het om geprezen te worden voor de stappen die ze zetten om zich te ontwikkelen.”

U schreef met kinderboekenschrijver Paul van Loon twee boeken. Hoe belangrijk is de betrokkenheid van schrijvers bij het tegengaan van laaggeletterdheid?

,,Schrijvers kunnen als geen ander verhalen tot leven brengen en mensen van alle leeftijden inspireren. Kinderboekenschrijvers kunnen kinderen laten ervaren hoe leuk het is om verhalen te lezen en – hopelijk – ze zelf te schrijven. Ik heb op dit moment overigens geen plannen om met andere schrijvers boeken te gaan schrijven, maar wie weet wat de toekomst nog brengt!”

Wat vindt u van de ‘verengelsing’ van onze taal en van het fenomeen ‘straattaal’?

,,Een taal leeft. Het verandert. Op die manier blijft een taal voortbestaan. We hebben veel leenwoorden uit andere talen. Ook in het buitenland komen Nederlandse woorden of verbasteringen van Nederlandse woorden voor. Dat gaat al eeuwen zo. En straattaal is een eigen vorm voor kinderen en jongeren om met elkaar te communiceren. Het helpt het om verbinding te maken met anderen. Wat belangrijk is, is dat ze het verschil zien en ervaren met de meer formele taal die nodig is op school en op het werk.”

In een interview zei u dat u de term ‘Moeite met lezen en schrijven’ mooier vindt klinken dan laaggeletterdheid. Waarom zou u liever voor die term kiezen?

,,Het zit ‘m in het ‘laag’ en ‘hoog’. Dat voelt voor mij als waardeoordeel. We moeten af van die labels. Over welk vraagstuk het ook gaat, voor mij staat menselijkheid en gelijkwaardigheid altijd voorop. Laaggeletterd klinkt afstandelijk, en dat helpt niet om ons te blijven realiseren dat het om medemensen gaat.”

Uw dochter, Eloise, is zeer populair op Instagram en bereikt enorm veel mensen. Zou zij een rol kunnen spelen bij het onder de aandacht brengen van laaggeletterdheid?

,,Het zichzelf mogen uiten hebben Eloise en onze twee andere kinderen van jongs af aan mee van mijn man en mij meegekregen. En zij leven nu eenmaal in een tijdperk waarin sociale media een grote rol hebben in ieders leven. Eloise is zich altijd bewust van taal, in al haar berichten en video’s. Ook schreef ze eigen boek, dat in juni uitkwam: ‘Learning by doing’. Daarin schrijft ze over van alles waar ze tegenaan loopt sinds ze op eigen benen staat. Op die manier draagt ze bij aan het leesplezier bij generatiegenoten.”

Wat kan de CITY-lezer doen om ‘laaggeletterdheid’ tegen te gaan?

,,Het is belangrijk dat iedereen in Nederland weet wat dit vraagstuk omvat en wat er aan te doen is. Agendering blijft belangrijk zodat mensen weten dat ze niet de enige zijn. Want ook nu is het nog steeds een verborgen maatschappelijk probleem. Veelal uit schaamte houden mensen verborgen dat ze moeite hebben met lezen en schrijven. Als we er een gewoon gespreksonderwerp van maken in families en op het werk, wordt het gemakkelijker om de schaamte te doorbreken en oplossingen te vinden die bij mensen passen. Het nationale programma Tel mee met Taal is ontwikkeld vanuit de behoeften van mensen en is daarin zeer effectief.”

Lees ook…

10 vragen aan… Carrie ten Napel